Sorgum Bitkisi

Sorgum bitkisi yaklaşık 5 bin yıldan bu yana tarımı yapılan bitkidir. Anavatanı Afrika olan sorgumlar , buradan tüm dünyaya yayılmıştır. Etiyopya ve Doğu Afrika sorgum çeşidi yönünden çok zengin olduğu için kültür sorgumlarının kökeni olarak kabul edilmektedir.

Bu yazımızda sizlere yem bitkisi olarak kullanılan  sorgum bitkisini anlatmaya çalıştık . . .

İyi Okumalar . . .

Yetiştirme Koşullarına Göre Sorgumlar

Yetiştirme amaçlarına göre sorgumlar 4 ana başlıkta toplanmamıştır;

Tane Sorgumları

Tohum üretimi , bazı çeşitleri ise ot ve silo üretimi için yetiştirilmektedir. Genellikle bir defa biçilen , sapları kalın ve lezzetsiz çeşitlerdir. Sorgum taneleri insan gıdası olarak önemi yanında, hayvan beslenmesinde kullanılmaktadır. Tane üretimi sonucu ortaya çıkan sap, yakacak veya hayvan yemi olarak değerlendirilir.

Şeker Sorgumları

Gövdelerinde tatlı özsuyu bulunmaktadır. Kuru veya yeşil ot , silo yemi üretimi için uygundur. Yeşil aksam çok lezzetlidir. Gövdelerinin sıkılması ile elde edilen özsuyundan şeker veya şurup elde edilmektedir. Taneleri acı ve lezzetsizdir.

Yem Sorgumları

Uzun boylu bol kardeşlenen ve fazla yapraklı , yem üretimi için yetiştirilmektedir. Yem sorgumların ot verimi fazla , tohum verimi düşüktür. Sapların içerisinde fermente olabilir şeker oranı oldukça yüksektir.

Süpürge Sorgumları

Süpürge üretimi için yetiştirilen bu sorgumlardır.

Sorgum Bitki Özellikleri

Kök

Kuvvetli kök sistemine sahiptir. Toprak üstü boğumlarından destek kökler çıkabilir.

Sap

Toprak üstü aksamı mısırı andıran sorgumlarda, sap kalınlığı bazen 4-5 cm’ye çıkabilmektedir. Bitki boyu tane üretimi için çeşitlerde 100 cm’ye kadar azalırken, bazı melez çeşitler 4-6 metreye ulaşabilir.

Çiçek

Çiçek durumu salkımdır.

Tohum

Tohumların 1000 tane ağırlığı çeşitlere göre 5-10 g arasında değişmektedir.

Sorgum Toprak ve İklim İstekleri

Toprak İsteği

Orta derecede iyi drenajlı, killi-tınlı topraklarda iyi yetişmektedir. En uygun pH 6-6,5 dır. Asitli topraklara dayanıklıdır. Tuzlu topraklara orta derece dayanaklıdır.

Yıllık yağışın 400-600 mm olduğu alanlar da yetişebilse de sulanan alanlarda yüksek verim verirler.

İklim İsteği

Optimum gelişim için ortalam sıcaklık 25-30 °C derece olması gereklidir. Minimum gelişim sıcaklığı 15 °C dir.

Sorgum Tarımı

Ekim

Tohumları küçük ve çimlenmesi yavaş olduğu için , ekim yatağı yabancı otlardan temizlenmelidir. Ekim , toprak sıcaklığı 10 °C yi geçtiği zamanlarda yapılabilir.

Sulanabilen veya düzenli yağış olan bölgelerde en uygun sıra arası 40-60 cm dir. Normal ekim oranı 2-3 kg/da dır.

Gübreleme

Azot ihtiyaçları çok fazladır. Fosfor çok önemli değildir. Sadece fosforca fakir topraklarda 5-10 kg/da P₂0₅ verilmelidir.

Ekim ile birlikte 5-6 kg/da N , bitkiler 30-40 cm boylandığında aynı miktarda N uygulanmalıdır. Ayrıca er biçimden sonra 4 kg/da N amonyum nitrat halinde verilmelidir.

Bakımı

Yabancı ot kontrolü önemlidir. Çıkıştan ilk 4 hafta fideler yavaş geliştiği için 1-3 kez çapa yapılmalıdır.

Sulama

Sulama , verimi büyük ölçüde artırmaktadır. Ayrıca bitki dokusunda HNC oluşumu azalttığı için sulama önemlidir. İlk biçim de 1-4 kez ve her biçimden sonra 2 kez sulama yapılaması önerilmektedir.

Sorgum Üretimi ve Kullanımı

Ot Üretimi

Büyükbaş hayvancılığında yeşil yem ihtiyacının büyük bir bölümü sorgumlardan sağlanmaktadır. Kuzu besiciliğinde de ek tane yemlerle sorgum otu kullanılmaktadır.

Ot üretimi için salkımların görülmeye başladığı dönemde biçim yapılır. Biçimlerde en az 10-15 cm anız bırakılmasına dikkat edilmelidir. Aksi takdirde sonraki biçim gecikeceği gibi verimde azalmaktadır. Sorgum otu yeşil olarak yedirildiği gibi kurutularak ta saklanabilir. Ama yeşil ot veya silo olarak değerlendirilmesi daha iyidir.

Silo Yem Üretimi

Silolamak için çok uygundur. Süt olum döneminde silaj için biçilmelidir. En önemli faktör içersindeki tane oranıdır. Tane oranı en az %25 olmalıdır.

Mera  Bitkisi Olarak Kullanımı

Bazen otlatmak amacı ile de kullanılır. Bitkiler 70-100 cm boylandığı zaman , hayvanlar sorgum tarlasına bırakılır. Otlanma sırasın bitki çiğnenmesi olduğu için yem kaybı olmaktadır.

Tohum Üretimi

Tohum üretimi için farklı bir yetiştirme tekniği uygulanmaz. Ot üretimine benzer şekilde ekilen knozsorgumlardan tohum ürünü alınmaktadır.

Tohum verimi kıyı alanlarda 100-300 kg/da , iç bölgelerde 50-150 kg/da arasında olmaktadır.

Tane sorgumlarda tohum verimi daha yüksektir. Ana ürün olarak yetiştirilen sorgumlarda tane verimi 750-900 kg/da olmaktadır. 2. ürün olarak üretilen sorgumlarda ise tane verimi 400- 800 kg/da arası değişmektedir.

Sorgum Hastalık ve Zararlıları

Hastalıklar

Anraktoz, yaprak yanıklığı, külleme, rastık , fide yanıklığı en önemlileridir. Bu hastalıklar  ile mücadele çoğunlukla kültürel olmaktadır.

Hastalıksız tohum kullanımı , bitki artıklarının temizlenmesi , ekim nöbeti mücadeleler arasındadır.

Zararlılar

Darı sineği, mısır koçankurdu, darı kurdu, yaprak biti , yeşil kurt ve kırmızı örümcek önemli zararlılarıdır. Bu zararlılarla ilaçlama ile mücadele yapılmaktadır.

Sorgum tarımının en büyük zararlısı kuşlardır. Kuş zararını önlemek için ses çıkartan aletler, tabancalar, kuşların sevmedi bazı kokular kullanılabilir.

Üçgül Yetiştiriciliği