Üzüm (Asma) Yetiştiriciliği & Üzüm Çeşitleri
Asma dünya üzerinde yetiştiriciliği yapılan en eski meyve türlerindendir. Üzüm ün tarihi M.Ö 5000 li yıllara dayanmaktadır. Anavatanı Anadolu yu da içine alan Asya ve Kafkasya dır. Asma dünyada yetiştiriciliği yapılan ürünler içinde en fazla sayıya sahiptir. Bilinen 10000 türü vardır. Ülkemizde ise 1200 üzüm çeşitleri yetiştiriciliği yapılmaktadır. Bu 1200 çeşit arasında 50-60 ı kadar yoğun bir şekilde yetiştiricilik yapılır.
Anadolu asmanın anavatanı olarak bilinmektedir. Üzüm, yüksek şeker içeriğinden dolayı kalori değeri yüksek bir besin ürünüdür. Bunların haricinde mineral maddelerce zengin bir üründür. Üzüm meyvesinin kuru hali ile karşılaştırıldığında yaş olarak daha zengin içeriğe sahiptir.

Ülkemizdeki bağcılık hem bölge hem çeşit hem de kullanım alanı olarak çok fazla çeşitlilik göstermektedir. Bölge bölge bakıldığında;
Ege Bölgesi
Ege bölgesi hem üretim hem alan olarak ilk sıralarda gelmektedir. Üzüm üretiminin % 45’lik kısmına sahiptir. Bölgede son yıllarda tesis edilen bağlarda telli terbiye sistemi kullanılmaktadır. Bölgede kurutmalık üzüm yetiştiriciliği çok yaygın olup % 90 oranında yuvarlak çekirdeksiz üzüm çeşidi yetiştirilmektedir. Son yıllarda bölgede şaraplık çeşitler üzerinde önemli gelişmeler olmuştur. Güney ilçesi (Denizli), Kemalpaşa, Urla, Çeşme (İzmir) ve Turgutlu (Manisa)’da modern şaraplık bağlar tesis edilmiştir. Bunların yanında sofralık çeşitlerinde yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Sofralık Çeşitler
- Alphonse Lavallée
- Cardinal
- Hamburg Misketi
- İtalia
- Kozak Beyazı
- Kozak Siyahı
- Muscat Reine des Vignes
- Razakı
- Osmancık
- Pembe Çekirdeksiz
- Pembe Gemre
- Pek
- Perlette
- Sultani Çekirdeksiz
- Yuvarlak Çekirdeksiz
Kurutmalık çeşitler
- Sultani Çekirdeksiz
- Yuvarlak Çekirdeksiz
Şaraplık ve Şıralık Çeşitler
- Alicante Bouschet
- Cabernet Sauvingnon
- Carignane
- Çalkarası
- Merlot
- Semillon
Marmara Bölgesi
Marmara bölgesinde sofralık ve şaraplık üzüm yetiştiriciliği yapılmakta olup iklim özellikleri bakımından orta ve geçci çeşit üzüm yetiştiriciliği bakımından oldukça elverişlidir. Marmara bölgesinin Trakya bölgesinde (Tekirdağ ve Edirne) şaraplık çeşitler yetiştirilirken Anadolu kısmında orta ve geçci çeşit üzüm yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Sofralık Çeşitler
- Amasya Beyazı
- Alphonse Lavallée
- Alpehlivan
- Cardinal
- Çavuş
- Değirmendere Siyahı
- Erenköy Beyazı
- Edincik Karası
- Hafızali
- Hacıbalbal
- Hacıoğlu Siyahı
- Hamburg Misketi
- İtalia
- Kozak Beyazı
- Kozak Siyahı
- Muscat Regine des Vignes
- Müşküle
- Razakı
Şaraplık ve Şıralık Çeşitler
- Adakarası
- Beylerce
- Clairette
- Cinsaut
- Gamay
- Karalahana
- Karasakız
- Papazkarası
- Pinot Chardonnay
- Pinot noir
- Riesling
- Semillon
- Vasilaki
- Yapıncak
Akdeniz Bölgesi
Üzüm yetiştiriciliği açısından Ege’den sonra ikinci sırada yer alan Akdeniz Bölgesinde erkenci üzüm yetiştiriciliği ve örtü altı bağ yetiştiriciliği yapılmaktadır. İç ve dış pazarlarda taze üzümün bulunmadığı mayıs ayının ikinci yarısında Akdeniz bölgesinin mersin Tarsus ve içel başta olmak üzere kıyı şeridi boyunca devam etmiştir. İç ve Dış pazarlara ilk turfanda olarak Yalova İncisi ve Trakya İlkeren mayıs ayı sonunda ürün alınmaktadır. Bölgede Yalova İncisi ve Trakya İlkereni sırasıyla Superior Seedless, Perlette ve Cardinal erkenci ve örtü altı yetiştiriciliği diğer çeşitlerle birlikte takip eder. Akdeniz Bölgesindeki son yıllarda yayla bağcılığı gelişme göstermektedir.
Sofralık çeşitler
- Trakya İlkeren
- Yalova İncisi
- Alphonse Lavallée
- Muscat Regine des Vignes
- İtalia
- Razakı
- Adakarası
- Cardinal
- Hönüsü
- Işıklı
- Pance précose
- Perlette
- Perle de Csaba
- Tarsus Beyazı
- Yıldız
Şaraplık ve Şıralık
- Dökülgen
- Kabarcık
- Burdur Dimriti
- Sergi Karası
Şaraplık ve şıralık çeşitler
- Burdur dimriti
- Dökülgen
- Kabarcık
- Sergi Karası
Karadeniz bölgesi
Karadeniz bölgesi’ndeki yüksek nem ve yağmurdan dolayı V. Vinifera L. Türüne ait üzüm çeşitleri kullanılarak bağcılık ekonomik olarak yapılamamaktadır. Bölgede çilek tadını andıran, yabani üzüm aromasına (foxy) sahip, kalın kabuklu, çekirdekli, kabuğu et kısmından kolaylıkla ayrılan ve Vitis labrusca L. türünün doğal yollarla melezlenmesi sonucunda ortaya çıkmış olan mavi-siyah, pembe, bakır kırmızı, beyaz veya siyah renkli üzüm tip ve çeşitleri çardak yapılarak veya ağaçlara sardırılarak yetiştirilmektedir.
Karadeniz Bölgesinde verimli bağların olduğu ve Trabzon çevresinde üretilen şarapların Venedik’e gönderildiği eski kitaplarda belirtilmesine rağmen, Karadeniz Bölgesi günümüzde üretim ve verim bakımından son sırada yer almaktadır.
Doğu karadeniz bölgesinde geleneksel olarak kısa budanmış kokulu üzümler mevcuttur. Bu bölgede budamada bırakılan göz sayısı ortalama 6 veya 8 göz bırakılır.
Sofralık çeşitler
- Çavuş
- Hafızali
- Hamburg misketi
- Kömüş Memesi
Şaraplık ve şıralık çeşitler
- Boğazkere
- İzabella
- Narince
- Öküzgözü
Doğu Anadolu Bölgesi Üzüm Çeşitleri
Doğu Anadolu bölgesi çeşit olarak geniş bir yer kaplarken verim açısında en düşük yerlere sahiptir. Bir çok çeşidin yetiştiriciliği yapılıp verimin az olmasının en büyük etkeni iklim şartlarıdır. Kışları soğuk ve ilkbahar erken donların fazla görüldüğü bölgede bağcılık çok iyi yerlerde değildir. Bağcılığın az olmasının başka bir sebebi ise sanayi konusunda bağcılık anlamında gelişme olmadığındandır. Bağcılık ta bir farklı problemde sulama sıkıntılarının yaşanması göze çarpmaktadır. Bölgede yoğunlukta geçci çeşitler yetiştirilmektedir. Yetiştirilen çeşitler iç pazarda değer görmektedir.
Sofralık Çeşitler
- Karaerik
- Tahannebi
- Şilfoni
Şaraplık ve Şıralık çeşitler
- Boğazkere
- Kabarcık
- Narince
- Öküzgözü
Kurutmalık Çeşitler
- Besni
Güneydoğu Anadolu Bölgesi Üzüm Çeşitleri
Güney doğu bölgesinde bağcılık kuru koşullarda ve uygun olmayan anaçlar üzerine aşılı mahalli çeşitlerde yapılmaktadır. Bundan dolayı dekarda 500kg ürün alınabilmektedir. Gap projesi sonunda sulama ile çeşit değişikliği ve verim artışı gözlenmiştir. Yapılan çeşitler sonucunda Ortadoğu ülkelerine ürün ihracatı görülmektedir.
Sofralık çeşitler
- Ağ besni
- Dımışkı
- Hönüsü
- Tahannebi
Şaraplık ve Şıralık çeşitler
- Boğazkere
- Dökülgen
- Horoz karası
- Kabarcık
- Öküzgözü
- Rumi
- Sergi karası
Kurutmalık Çeşitler
- Besni
Önerilen makale: Mantar Yetiştiriciliği
Yorumlar (0)