Bölgelere Göre Üzüm Çeşitleri

Burak Koşar Şubat 17, 2020 Okuma süresi: 6dk, 5sn 896

+ -

Üzüm (Asma) Yetiştiriciliği & Üzüm Çeşitleri

Asma dünya üzerinde yetiştiriciliği yapılan en eski meyve türlerindendir. Üzüm ün tarihi M.Ö 5000 li yıllara dayanmaktadır. Anavatanı Anadolu yu da içine alan Asya ve Kafkasya dır. Asma dünyada yetiştiriciliği yapılan ürünler içinde en fazla sayıya sahiptir. Bilinen 10000 türü vardır. Ülkemizde ise 1200 üzüm çeşitleri yetiştiriciliği yapılmaktadır. Bu 1200 çeşit arasında 50-60 ı kadar yoğun bir şekilde yetiştiricilik yapılır.

Anadolu asmanın anavatanı olarak bilinmektedir. Üzüm, yüksek şeker içeriğinden dolayı kalori değeri yüksek bir besin ürünüdür. Bunların haricinde mineral maddelerce zengin bir üründür. Üzüm meyvesinin kuru hali ile karşılaştırıldığında yaş olarak daha zengin içeriğe sahiptir.

Ülkemizdeki bağcılık hem bölge hem çeşit hem de kullanım alanı olarak çok fazla çeşitlilik göstermektedir. Bölge bölge bakıldığında;

Ege Bölgesi

Ege bölgesi hem üretim hem alan olarak ilk sıralarda gelmektedir. Üzüm üretiminin % 45’lik kısmına sahiptir. Bölgede son yıllarda tesis edilen bağlarda telli terbiye sistemi kullanılmaktadır. Bölgede kurutmalık üzüm yetiştiriciliği çok yaygın olup % 90 oranında yuvarlak çekirdeksiz üzüm çeşidi yetiştirilmektedir. Son yıllarda bölgede şaraplık çeşitler üzerinde önemli gelişmeler olmuştur. Güney ilçesi (Denizli), Kemalpaşa, Urla, Çeşme (İzmir) ve Turgutlu (Manisa)’da modern şaraplık bağlar tesis edilmiştir. Bunların yanında sofralık çeşitlerinde yetiştiriciliği yapılmaktadır.

Sofralık Çeşitler

Alphonse Lavallée
Cardinal
Hamburg Misketi
İtalia
Kozak Beyazı
Kozak Siyahı
Muscat Reine des Vignes
Razakı
Osmancık
Pembe Çekirdeksiz
Pembe Gemre
Pek
Perlette
Sultani Çekirdeksiz
Yuvarlak Çekirdeksiz

Kurutmalık çeşitler

Sultani Çekirdeksiz
Yuvarlak Çekirdeksiz

Şaraplık ve Şıralık Çeşitler

Alicante Bouschet
Cabernet Sauvingnon
Carignane
Çalkarası
Merlot
Semillon

Marmara Bölgesi

Marmara bölgesinde sofralık ve şaraplık üzüm yetiştiriciliği yapılmakta olup iklim özellikleri bakımından orta ve geçci çeşit üzüm yetiştiriciliği bakımından oldukça elverişlidir. Marmara bölgesinin Trakya bölgesinde (Tekirdağ ve Edirne) şaraplık çeşitler yetiştirilirken Anadolu kısmında orta ve geçci çeşit üzüm yetiştiriciliği yapılmaktadır.

Sofralık Çeşitler

Amasya Beyazı
Alphonse Lavallée
Alpehlivan
Cardinal
Çavuş
Değirmendere Siyahı
Erenköy Beyazı
Edincik Karası
Hafızali
Hacıbalbal
Hacıoğlu Siyahı
Hamburg Misketi
İtalia
Kozak Beyazı
Kozak Siyahı
Muscat Regine des Vignes
Müşküle
Razakı

Şaraplık ve Şıralık Çeşitler

Adakarası
Beylerce
Clairette
Cinsaut
Gamay
Karalahana
Karasakız
Papazkarası
Pinot Chardonnay
Pinot noir
Riesling
Semillon
Vasilaki
Yapıncak

Akdeniz Bölgesi

Üzüm yetiştiriciliği açısından Ege’den sonra ikinci sırada yer alan Akdeniz Bölgesinde erkenci üzüm yetiştiriciliği ve örtü altı bağ yetiştiriciliği yapılmaktadır. İç ve dış pazarlarda taze üzümün bulunmadığı mayıs ayının ikinci yarısında Akdeniz bölgesinin mersin Tarsus ve içel başta olmak üzere kıyı şeridi boyunca devam etmiştir. İç ve Dış pazarlara ilk turfanda olarak Yalova İncisi ve Trakya İlkeren mayıs ayı sonunda ürün alınmaktadır. Bölgede Yalova İncisi ve Trakya İlkereni sırasıyla Superior Seedless, Perlette ve Cardinal erkenci ve örtü altı yetiştiriciliği diğer çeşitlerle birlikte takip eder. Akdeniz Bölgesindeki son yıllarda yayla bağcılığı gelişme göstermektedir.

Sofralık çeşitler

Trakya İlkeren
Yalova İncisi
Alphonse Lavallée
Muscat Regine des Vignes
İtalia
Razakı
Adakarası
Cardinal
Hönüsü
Işıklı
Pance précose
Perlette
Perle de Csaba
Tarsus Beyazı
Yıldız

Şaraplık ve Şıralık

Dökülgen
Kabarcık
Burdur Dimriti
Sergi Karası

Şaraplık ve şıralık çeşitler

Burdur dimriti
Dökülgen
Kabarcık
Sergi Karası

Karadeniz bölgesi

Karadeniz bölgesi’ndeki yüksek nem ve yağmurdan dolayı V. Vinifera L. Türüne ait üzüm çeşitleri kullanılarak bağcılık ekonomik olarak yapılamamaktadır. Bölgede çilek tadını andıran, yabani üzüm aromasına (foxy) sahip, kalın kabuklu, çekirdekli, kabuğu et kısmından kolaylıkla ayrılan ve Vitis labrusca L. türünün doğal yollarla melezlenmesi sonucunda ortaya çıkmış olan mavi-siyah, pembe, bakır kırmızı, beyaz veya siyah renkli üzüm tip ve çeşitleri çardak yapılarak veya ağaçlara sardırılarak yetiştirilmektedir.

Karadeniz Bölgesinde verimli bağların olduğu ve Trabzon çevresinde üretilen şarapların Venedik’e gönderildiği eski kitaplarda belirtilmesine rağmen, Karadeniz Bölgesi günümüzde üretim ve verim bakımından son sırada yer almaktadır.

Doğu karadeniz bölgesinde geleneksel olarak kısa budanmış kokulu üzümler mevcuttur. Bu bölgede budamada bırakılan göz sayısı ortalama 6 veya 8 göz bırakılır.

Sofralık çeşitler

Çavuş
Hafızali
Hamburg misketi
Kömüş Memesi

Şaraplık ve şıralık çeşitler

Boğazkere
İzabella
Narince
Öküzgözü

Doğu Anadolu Bölgesi Üzüm Çeşitleri

Doğu Anadolu bölgesi çeşit olarak geniş bir yer kaplarken verim açısında en düşük yerlere sahiptir. Bir çok çeşidin yetiştiriciliği yapılıp verimin az olmasının en büyük etkeni iklim şartlarıdır. Kışları soğuk ve ilkbahar erken donların fazla görüldüğü bölgede bağcılık çok iyi yerlerde değildir. Bağcılığın az olmasının başka bir sebebi ise sanayi konusunda bağcılık anlamında gelişme olmadığındandır. Bağcılık ta bir farklı problemde sulama sıkıntılarının yaşanması göze çarpmaktadır. Bölgede yoğunlukta geçci çeşitler yetiştirilmektedir. Yetiştirilen çeşitler iç pazarda değer görmektedir.

Sofralık Çeşitler

Karaerik
Tahannebi
Şilfoni

Şaraplık ve Şıralık çeşitler

Boğazkere
Kabarcık
Narince
Öküzgözü

Kurutmalık Çeşitler

Besni

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Üzüm Çeşitleri

Güney doğu bölgesinde bağcılık kuru koşullarda ve uygun olmayan anaçlar üzerine aşılı mahalli çeşitlerde yapılmaktadır. Bundan dolayı dekarda 500kg ürün alınabilmektedir. Gap projesi sonunda sulama ile çeşit değişikliği ve verim artışı gözlenmiştir. Yapılan çeşitler sonucunda Ortadoğu ülkelerine ürün ihracatı görülmektedir.